سیلندر پنوماتیک چیست؟
سیلندر پنوماتیک (Pneumatic Cylinder) یا همان جک پنوماتیک، عملگر خطی است که با استفاده از فشار هوای فشرده، حرکت رفت و برگشتی تولید می‌کند. این نوع سیلندرها در صنایع مختلف برای حرکت دادن، بلند کردن، فشردن یا نگه داشتن قطعات استفاده می‌شوند.
⚙️ اجزای اصلی سیلندر پنوماتیک
بدنه اصلی (Barrel): لوله‌ای که پیستون درون آن حرکت می‌کند
پیستون (Piston): قطعه‌ای که با فشار هوا حرکت می‌کند
شفت (Rod): میله‌ای که به پیستون متصل است و نیروی مکانیکی را به بیرون منتقل می‌کند
درپوش‌ها (End Caps): دو سر بدنه سیلندر را پوشانده و هوا را هدایت می‌کنند
آب‌بندها (Seals): جلوگیری از نشتی هوا و حفظ فشار درون سیلندر
🔁 نحوه عملکرد سیلندر پنوماتیک
ورود هوا به یک سمت سیلندر باعث حرکت پیستون و شفت در یک جهت می‌شود (حرکت رفت).
با ورود هوا به سمت دیگر و تخلیه هوای قبلی، پیستون در جهت مخالف حرکت می‌کند (حرکت برگشت).
با کنترل جریان هوا توسط شیر برقی یا دستی، می‌توان حرکت سیلندر را کنترل کرد.
🧩 انواع سیلندر پنوماتیک
| نوع سیلندر | توضیح | کاربرد |
|---|---|---|
| سیلندر یک طرفه (Single Acting) | حرکت در یک جهت با هوا، برگشت با فنر | کاربردهای ساده، صرفه‌جویی در مصرف هوا |
| سیلندر دو طرفه (Double Acting) | حرکت رفت و برگشت هر دو با هوا | پرکاربردترین نوع، مناسب برای حرکت دقیق |
| سیلندر بدون شفت (Rodless) | فاقد میله خروجی، حرکت روی خود بدنه | مناسب برای فضای محدود و کورس بلند |
| سیلندر تلسکوپی | دارای چند بخش در هم فرو رفته | ایجاد کورس‌های بلند در فضای فشرده |
| سیلندر گیره‌ای (Gripper) | برای گرفتن و رها کردن اجسام | کاربرد در رباتیک و اتوماسیون صنعتی |
| سیلندر روتاری (چرخشی) | تولید حرکت دورانی به جای خطی | در سیستم‌های گردشی استفاده می‌شود |
🏷️ برندهای معروف سیلندر پنوماتیک
در بازار ایران و بین‌المللی، برندهای زیر از معتبرترین تولیدکنندگان سیلندر پنوماتیک هستند:
SMC (ژاپن): کیفیت صنعتی بالا، دقیق و بادوام
Festo (آلمان): عملکرد حرفه‌ای، مناسب برای صنایع حساس
Airtac (تایوان): قیمت مناسب، در دسترس و پرمصرف
Camozzi (ایتالیا): طراحی مقاوم و عمر طولانی
EMC (تایوان):
🔹 سیلندرهایی با دقت ساخت بالا و تنوع زیاد
🔹 کیفیتی قابل مقایسه با برندهای اروپایی اما با قیمت اقتصادی‌تر
🔹 پرکاربرد در خطوط تولید، ماشین‌سازی و اتوماسیونYPC (کره جنوبی): مقرون‌به‌صرفه و مناسب پروژه‌های عمومی
Mindman (تایوان): عملکرد روان و مقاوم در برابر ضربه
Pneumax (ایتالیا): مخصوص شرایط خاص صنعتی
TPC (کره): محبوب در صنایع بسته‌بندی، سبک و قابل اعتماد
✅ مزایای استفاده از سیلندر پنوماتیک
سرعت بالا و واکنش سریع
ساختار ساده و هزینه نگهداری پایین
مناسب برای محیط‌های قابل انفجار (بدون برق)
سازگار با خطوط اتوماسیون صنعتی
🛠️ انتخاب سیلندر مناسب چگونه انجام می‌شود؟
برای انتخاب درست سیلندر پنوماتیک باید به نکات زیر توجه کرد:
نیروی مورد نیاز (براساس فشار × سطح پیستون)
کورس حرکتی (طول رفت و برگشت)
شرایط محیطی (دمای کاری، رطوبت)
فضای نصب
دقت حرکت و سرعت مورد نیاز
نمای برش‌خورده سیلندر پنوماتیک چهارمیل
توضیحات بخش‌ها:
A: ورودی هوای فشرده
B: پیستون
C: شفت (میله خروجی)
D: درپوش انتهایی
E: آب‌بندها (اورینگ‌ها)
F: بدنه سیلندر
